Tachibana Muneshige urodził się jako najstarszy syn Takahashiego Shigetane, jednego z głównych wasali klanu Ōtomo i dowódcy zamku Iwaya. W dzieciństwie nosił imię Senkumamaru. Jego wczesne lata przypadły na okres intensywnych konfliktów zbrojnych między klanem Ōtomo a innymi potężnymi rodami wojowników z Kyūshū – przede wszystkim klanami Shimazu, Akizuki i Ryūzōji.
Ojciec Muneshigego, Shigetane, słynął jako mistrz wojny partyzanckiej. Szczególnie upodobał sobie stosowanie pozorowanych odwrotów, wciągając wroga w fałszywe poczucie zwycięstwa, po czym przeprowadzał kontrataki na jego rozbite formacje.
Klany Takahashi i Tachibana wspólnie opierały się próbom sąsiednich potęg przejęcia ziem w prowincji Chikuzen. Przywódcy obu klanów byli znani ze swojej odwagi, zdecydowania i znakomitego myślenia taktycznego, a przez wiele lat skutecznie odpierali ataki wszystkich trzech wrogich klanów.
Adopcja do klanu Tachibana
Istnieje dobrze znana, lecz słabo udokumentowana opowieść dotycząca przejścia Senkumamaru do sprzymierzonego klanu Tachibana. Według tej historii Takahashi Shigetane i Dōsetsu, głowa klanu Tachibana, wspólnie oglądali pewne przedstawienie teatralne. Jego charakter pozostaje nieznany, jednak nagle przerodziło się ono w gwałtowną kłótnię między aktorami, w trakcie której jeden z nich został zabity. Wśród widzów wybuchła panika i zaczęli oni rzucać się ku wyjściom.
Ośmioletni Senkumamaru pozostał jednak na miejscu i spokojnie obserwował zajście. Nawet gdy w końcu został porwany przez uciekający tłum, głośno śmiał się z przerażonych widzów. Jego opanowanie i odwaga zrobiły ogromne wrażenie na Dōsetsu, który zaproponował adopcję Senkumamaru do klanu Tachibana, ponieważ sam nie miał męskiego potomka.
Z braku syna Dōsetsu zaczął nawet przygotowywać swoją córkę Ginchiyo do objęcia przywództwa nad klanem. Rozwiązanie to budziło niezadowolenie wśród wielu wasali Tachibana, gdyż nie wszyscy byli gotowi zaakceptować kobietę jako głowę rodu. Dlatego Dōsetsu zaproponował kompromis: adoptuje Senkumamaru, który poślubi Ginchiyo, a razem będą rządzić klanem.
Shigetane przez wiele lat sprzeciwiał się temu planowi, ponieważ Senkumamaru miał zostać jego następcą w klanie Takahashi. Z tego powodu współczesne kroniki często nazywają go Takahashi Munetora. Ostatecznie jednak do adopcji doszło i stał się znany jako Tachibana Muneshige.
Pierwsze kampanie wojenne
Uważa się, że Muneshige wziął udział w swojej pierwszej kampanii wojennej w 1581 roku, walcząc przeciwko klanowi Akizuki pod dowództwem Dōsetsu. Legenda głosi, że podczas jednej z bitew trafił strzałą w ramię wasala Akizuki o imieniu Horie Bizen. Choć rana była lekka, Bizen wyrwał strzałę i z mieczem w ręku ruszył na czternastoletniego Muneshigego. Ku zdumieniu Bizena młodzieniec potrafił walczyć z nim jak równy z równym. Zmagali się przez pewien czas, aż samuraj z klanu Ōtomo pospieszył Muneshigemu z pomocą i zabił Bizena.
W 1584 roku Ōtomo Sōrin rozkazał klanom Tachibana i Takahashi odzyskać ziemie w prowincji Chikugo, zajęte przez Akizuki. Muneshige walczył pod sztandarem Tachibana, lecz u boku wojowników swojego biologicznego ojca. Pozostawiono go na tyłach z rozkazem obrony zamku Tachibana na górze Tachibana, podczas gdy Dōsetsu i Shigetane wyruszyli naprzeciw siłom Akizuki.
Gdy Akizuki Tanezane zbliżył się do zamku i przygotował oblężenie, Muneshige poprowadził nocny wypad, atakując obóz wroga i podpalając go. Tanezane został zmuszony do przerwania oblężenia i odwrotu.
Konflikt między ojcem a synem
Po powrocie armii urządzono ucztę zwycięską na cześć Muneshigego. Podczas uczty Muneshige nazwał Shigetane swoim ojcem – co było biologicznie prawdziwe, lecz politycznie niestosowne, gdyż jego oficjalnym ojcem był już Dōsetsu. Shigetane publicznie go poprawił, przypominając, że Muneshige należy teraz na stałe do klanu Tachibana.
Wydaje się, że Shigetane wciąż żałował utraty swego dziedzica i dopiero wówczas w pełni uświadomił sobie, jak wybitnego wojownika stracił. Tylko silne emocje mogą tłumaczyć fakt, że publicznie skarcił syna podczas uczty wydanej na jego cześć.
Śmierć Dōsetsu i małżeństwo z Ginchiyo
W 1585 roku Tachibana Dōsetsu zmarł podczas wyprawy przeciwko zamkowi Neko. Jego córka Ginchiyo formalnie objęła przywództwo nad klanem. Źródła różnią się co do tego, czy ona i Muneshige byli już małżeństwem od czasu adopcji, czy też ślub odbył się dopiero po śmierci Dōsetsu. Podaje się kilka przyczyn, dla których Ginchiyo przez długi czas odmawiała poślubienia Muneshigego: nieufność wobec niego jako członka klanu Takahashi, brak szacunku dla jego osiągnięć i zdolności lub po prostu osobista niechęć.
Istnieje także legenda, według której Ginchiyo wyzwała Muneshigego na pojedynek, obiecując mu małżeństwo w razie zwycięstwa. Do pojedynku miało dojść na dziedzińcu zamku Yanagawa, gdzie Muneshige przegrał i został odesłany do zamku Tachibana. Opowieść ta jest jednak najprawdopodobniej późniejszym wymysłem.
Ostatecznie do ślubu doszło, lecz był to związek czysto polityczny. Małżonkowie mieszkali w oddzielnych zamkach i nie mieli dzieci.
Inwazja Shimazu i śmierć Shigetane
Kolejny rok okazał się katastrofalny dla klanu Ōtomo. Ōtomo Sōrin stracił wielu swoich generałów w serii nieudanych kampanii. Ryūzōji Takanobu poległ w walkach z klanem Shimazu, co pozwoliło Shimazu Yoshihisie skierować uwagę na prowincję Bungo. W maju 1586 roku Sōrin opuścił swoją rezydencję w Usuki i udał się do Osaki, by szukać ochrony u Toyotomiego Hideyoshiego.
Tymczasem Shimazu najechali ziemie klanu Takahashi i oblegli zamek Iwaya. Siły atakujące, dowodzone przez Shimazu Yoshihiro, historycy szacują na od 20 000 do 50 000 wojowników. Shigetane mógł przeciwstawić im jedynie garnizon liczący 700 ludzi. Zamek wytrzymał oblężenie przez 27 dni i odparł kilka szturmów, lecz ostatecznie upadł. Shigetane zginął.
Oblężenie zamku Tachibana
Po upadku Iwaya kolejnym celem armii Shimazu stał się zamek Tachibana. Oblężeniem osobiście dowodził Shimazu Yoshihisa. Muneshige nie pozostał bierny za murami – jego oddziały niemal codziennie przeprowadzały niespodziewane wypady, w tym nocne rajdy, nieustannie nękając oblegających. Według jednego z przekazów Muneshige osobiście poprowadził atak i powrócił z kilkudziesięcioma głowami wroga.
Gdy nadeszła wiadomość o potężnej armii Hideyoshiego maszerującej na pomoc Ōtomo, Yoshihisa zdecydował się na odwrót. Muneshige, sądząc, że Shimazu przygotowują ostateczny szturm, przypuścił desperacki atak na siły Yoshihisy. Shimazu nie spodziewali się takiego działania, a Muneshige w istocie wygrał starcie, po czym wycofał się z powrotem do zamku.
Zwycięstwo nad Shimazu i wzrost znaczenia
Źródła nie są zgodne co do dalszych wydarzeń. Jedne twierdzą, że Muneshige ścigał wycofujących się Shimazu i odzyskał zamek Iwaya, inne – że wycofał się do zamku Yanagawa, podczas gdy zamek Tachibana wpadł w ręce Shimazu. W każdym razie Muneshige wkrótce dołączył do armii Hideyoshiego i wziął udział w kampaniach, które w 1587 roku doprowadziły do klęski Shimazu.
W nagrodę za zasługi Muneshige otrzymał ziemie wokół zamku Yanagawa o wartości 100 000 koku ryżu – a według niektórych przekazów nawet 130 000. Było to niemal sto razy więcej niż dochody, jakie czerpał wcześniej z zamku Tachibana. Został również zwolniony z zależności wasalnej wobec klanu Ōtomo i odtąd rządził niezależnym klanem Tachibana.
Kampanie koreańskie
W 1588 roku Muneshige pomógł Sassie Narimasie w stłumieniu rebelii w prowincji Higo. Podczas tej kampanii nawiązał bliską przyjaźń z Kobayakawą Hidekane. W rezultacie, podczas pierwszej inwazji na Koreę w 1592 roku, Muneshige służył pod dowództwem adopcyjnego ojca Hidekane, Kobayakawy Takakage.
W Korei oddziały Muneshigego początkowo pełniły rolę straży tylnej, zabezpieczając drogi w okręgu Muju, podczas gdy Takakage maszerował w kierunku Seulu. Muneshige został jednak niespodziewanie zaatakowany przez armię chińską w trakcie marszu i zmuszony do odwrotu.
Później, w 1593 roku, Muneshige uczestniczył jako część awangardy w bitwie pod Byeokjegwan, gdzie dzięki terminowemu przybyciu posiłków Takakage wojska chińskie zostały pokonane. Młodszy brat Muneshigego, który objął po ojcu przywództwo nad klanem Takahashi, również wyróżnił się w tej bitwie.
Podczas drugiej inwazji na Koreę w latach 1597–1598 Muneshige zajmował się głównie obroną zamków zdobytych na Koreańczykach. Jego jedyną aktywną operacją bojową była pomoc wycofującej się armii Konishiego Yukinagi. W jej trakcie Muneshige walczył ramię w ramię z wojownikami klanu Shimazu – swoimi dawnymi wrogami.
Rozwód i Sekigahara
Po śmierci Hideyoshiego w 1598 roku Muneshige i Ginchiyo formalnie się rozwiedli. Ginchiyo została mniszką buddyjską, kontynuując jednocześnie praktykę sztuk walki.
Podczas kampanii Sekigahara w 1600 roku Muneshige przyłączył się do Koalicji Zachodniej, mimo niechęci do Ishidy Mitsunariego, odrzucając hojne propozycje Tokugawy Ieyasu. Dowodząc tysiącem ludzi, wziął udział w oblężeniu zamku Ōtsu. Uważa się, że Muneshige dysponował artylerią oblężniczą, używaną przeciw obrońcom. Zamek padł 21 października – tego samego dnia, w którym Tokugawa Ieyasu wygrał bitwę pod Sekigaharą.
Muneshige wycofał się w stronę Osaki i zamierzał dołączyć do jej obrońców, lecz Mōri Terumoto, nominalny dowódca Koalicji Zachodniej i zarządca zamku Osaka, poradził mu powrót do rodzinnej prowincji w celu jej obrony.
Ostatnia obrona i upadek
Według legendy w porcie Osaki Muneshige spotkał resztki armii Shimazu. Pod dowództwem Shimazu Yoshihiro wracali oni na Kyūshū, unikając oddziałów poszukiwawczych Tokugawy. Doradcy Muneshigego namawiali go do ataku na dawnych sojuszników i pomszczenia śmierci biologicznego ojca, argumentując, że lepsza okazja się nie nadarzy. Muneshige postąpił jednak szlachetnie: odmówił ataku na Yoshihiro w chwili jego słabości i faktycznie połączył z nim siły w drodze powrotnej.
Wkrótce po powrocie do zamku Yanagawa Muneshige stanął w obliczu 40-tysięcznej armii sprzymierzonych pod dowództwem Katō Kiyomasy, Nabeshimy Naoshige i Kurody Kanbeia. Jak zawsze, oblężenie zamku Muneshigego okazało się trudne. Wierny strategii wojny podjazdowej, przeprowadzał on liczne udane wypady, zadając oblegającym poważne straty. Jednak braki żywności i amunicji narastały, a każde starcie przynosiło nieodwracalne straty. Zginęło kilku kluczowych dowódców i wielu obrońców.
Podczas ostatniej zasadzki w trakcie odwrotu do zamku Muneshige omal nie stracił życia, gdy wróg zacieśniał okrążenie. Jego ucieczkę umożliwiła mała świątynia na południe od zamku, z której wyszły uzbrojone i opancerzone buddyjskie mniszki, osłaniając jego odwrót. Kobiecym oddziałem dowodziła Tachibana Ginchiyo. Muneshige został ranny i ostatecznie przystąpił do negocjacji, w których jego dawni towarzysze z kampanii koreańskich, Kiyomasa i Kanbei, przekonali go do kapitulacji.
Ciekawostka: Shimazu Yoshihiro wysłał niewielki oddział odsieczy na pomoc Muneshigemu, lecz dotarł on dopiero po kapitulacji zamku. Wojska te nie wzięły więc udziału w walkach i wróciły do swojej prowincji.
Rōnin i przywrócenie łask
Muneshige został uznany za buntownika, pozbawiony tytułów i ziem oraz zdegradowany do rangi rōnina. Katō Kiyomasa i Maeda Toshinaga zaprosili go do swojej służby, lecz Muneshige odmówił. Uważa się, że Kiyomasa osobiście wstawił się u Ieyasu o ułaskawienie Muneshigego i przywrócenie mu statusu daimyō. Trzy lata później Ieyasu nadał Muneshigemu niewielkie lenno w północnym Kyūshū, z dala od jego rodowych ziem.
Podczas kampanii Osaka w latach 1614–1615 Muneshige został zmuszony do walki po stronie Tokugawów przeciwko dawnym sojusznikom. Służył pod dowództwem drugiego sioguna, Tokugawy Hidetady, walcząc z wojskami Mōriego Katsunagi. Następnie przywrócono mu ziemie w pobliżu zamku Yanagawa oraz dochód w wysokości 100 000 koku.
Później Muneshige służył jako jeden z instruktorów odpowiedzialnych za szkolenie trzeciego sioguna, Tokugawy Iemitsu. Jego ostatnią kampanią było stłumienie powstania Shimabara w 1637 roku.
Dziedzictwo i zbroja
Jedna ze zbroi Tachibany Muneshigego jest przechowywana w Muzeum Tachibana, znajdującym się na terenie dawnego zamku Yanagawa. Na podstawie tej zbroi można wnioskować, że Muneshige wyróżniał się jak na Japończyka swojej epoki wyjątkowym wzrostem – około 180 centymetrów – oraz niezwykłą siłą fizyczną. Jego hełm typu Etchū zunari kabuto waży półtora raza więcej niż typowe hełmy tego rodzaju, gdyż wykonano go z grubszego metalu. Ozdoba hełmu w formie okręgu nosi nazwę wanuki wakidate.
Podobny motyw pojawia się na kirysie i w zapiskach klanu Tachibana określany jest jako getsurin, czyli „krąg księżyca”. Symbol ten był używany także przez inne klany, gdzie znany był jako yanome – „oko węża”. Przykładowo Katō Kiyomasa posługiwał się tym samym emblematem. Wielu badaczy interpretuje to wspólne wzornictwo jako wskazówkę dotyczącą przyjaźni między Kiyomasą a Muneshigem.
Metal kirysu również jest grubszy niż zwykle; łączna waga kirysu i fartucha kusazuri wynosi około 12 kilogramów. Zbroja ta była najprawdopodobniej kuloodporna.
Zobacz także
-
Tachibana Muneshige
Tachibana Muneshige urodził się jako najstarszy syn Takahashiego Shigetane, jednego z głównych wasali klanu Ōtomo i dowódcy zamku Iwaya. W dzieciństwie nosił imię Senkumamaru. Jego wczesne lata przypadły na okres intensywnych konfliktów zbrojnych między klanem Ōtomo a innymi potężnymi rodami wojowników z Kyūshū – przede wszystkim klanami Shimazu, Akizuki i Ryūzōji.
-
Tachibana Dosetsu
Tachibana Dōsetsu to imię, pod którym szerzej znany jest Hetsugi Akitsura; nazwa tego rodu występuje również w odczytaniach Hekki lub Bekki. Przez długi czas Akitsura służył klanowi Ōtomo, daimyō prowincji Bungo, i brał udział w wojnach przeciwko rodzinie Ōuchi, głównym przeciwnikom Ōtomo w północno-zachodniej części Kyūshū. W latach 60. XVI wieku Akitsura zdobył zamek rodu Tachibana, który zbuntował się przeciwko Ōtomo, po czym przyjął nazwisko Tachibana. Mniej więcej w tym samym okresie złożył śluby buddyjskie i przyjął imię Dōsetsu, oznaczające „Ośnieżoną Drogę”.
-
Taira no Masakado
Taira no Masakado uosabiał typowego samuraja swojej epoki — pewnego siebie, surowego i nieugiętego. W młodości służył w straży pałacowej i wielokrotnie dowodził swej odwagi podczas tłumienia zamieszek. Dzięki tym osiągnięciom Masakado zaczął ubiegać się o stanowisko zwierzchnika stołecznej policji wojskowej (kebiishi-chō), lecz spotkał się z odmową: w tym czasie niemal wszystkie urzędy dworskie, które stały się uprzywilejowanymi synekurami, pozostawały pod kontrolą potężnego rodu Fujiwara.
-
Sakakibara Yasumasa
Yasumasa był drugim synem Sakakibary Nagamasy i urodził się w Ueno w prowincji Mikawa. Od młodych lat służył Tokugawie Ieyasu i z czasem stał się jednym z jego najbardziej zaufanych generałów. Jego żoną została córka Osugi Yasutaki. Ieyasu po raz pierwszy zwrócił uwagę na młodego Yasumasę podczas tłumienia powstania Ikkō-ikki w Mikawie w 1564 roku. Dzięki swoim umiejętnościom Yasumasa otrzymał przywilej używania znaku „yasu” — drugiego znaku z imienia Ieyasu — w swoim własnym imieniu. Choć był drugim dzieckiem w rodzinie, to właśnie on został spadkobiercą ojca, choć dokładne powody tego wyboru pozostają nieznane.
-
Sakai Tadatsugu
Tadatsugu był jednym z najsłynniejszych generałów służących Tokugawie Ieyasu. Po tym jak Ieyasu zerwał więzi z klanem Imagawa, Tadatsugu — gorący zwolennik tej decyzji — otrzymał w 1565 roku dowództwo nad zamkiem Yoshida, który kontrolował nadmorską drogę z Tōtomi do Mikawy. Podczas bitwy pod Mikatagahara w 1573 roku utrzymał prawe skrzydło wojsk Tokugawa, nawet gdy oddziały wysłane przez Odę uciekły pod naporem armii Takedy. W bitwie pod Nagashino w 1575 roku osobiście poprosił o pozwolenie na przeprowadzenie nocnego ataku na obóz Takedy i przeprowadził go znakomicie wraz z Kanamori Nagachiką.
-
Ryuzoji Takanobu
Takanobu był najstarszym synem Ryūzōji Takaie i prawnukiem Ryūzōji Iekane. Jego ojciec został zabity w 1544 roku przez człowieka o imieniu Baba Yoritiku. W młodym wieku Takanobu przyjął buddyjskie śluby i otrzymał imię zakonne Engetsu. Jednak około osiemnastego roku życia powrócił do życia świeckiego, a w 1548 roku, po śmierci Ryūzōji Tanehide, został głową obu gałęzi rodziny Ryūzōji.
-
Ouchi Yoshihiro
Ōuchi Yoshihiro był drugim synem Ōuchi Hiroyo, który stał na czele klanu Ōuchi w zachodniej części Honsiu. W 1363 roku szogun Ashikaga Yoshimitsu potwierdził rodzinę Ōuchi na stanowisku shugo prowincji Suō i Nagato. W młodości Yoshihiro pomagał ojcu wzmacniać wpływy Dworu Północnego na wyspie Kiusiu — służyli pod dowództwem Imagawy Ryōsuna, któremu powierzono podporządkowanie dziewięciu prowincji Kiusiu.
-
Ouchi Yoshioki
Ouchi Yoshioki, władca prowincji Suo, Nagato i Iwami, był jednym z najzdolniejszych dowódców wojskowych i polityków końca XV i początku XVI wieku. Syn Ouchi Masahiro, rządził ze swojej rezydencji w Yamaguchi w prowincji Suo. W 1499 roku Yoshioki udzielił schronienia szogunowi Ashikadze Yoshitane, który został wypędzony z Kioto przez Hosokawę Masamoto. Szogun Yoshizumi, protegowany Masamoto, nakazał panom z Kyushu zjednoczyć siły przeciwko Yoshiokiemu; jednak nie odważyli się tego zrobić, obawiając się potęgi człowieka, który w tym czasie kontrolował już sześć prowincji. Zebrałwszy znaczną armię, Yoshioki wyruszył ze swojej rodzinnej prowincji Suo do Kioto, aby przywrócić szoguna Yoshitane do władzy.
